Topnik lutowniczy to środek chemiczny stosowany przed i w trakcie lutowania elementów elektrycznych na płytkach drukowanych. Jest bardzo przydatnym materiałem, który przyczynia się do uzyskania idealnego połączenia lutowniczego, jednocześnie charakteryzuje się znacznie większą skutecznością lutowania, ze względu na wytworzenie warstwy ochronnej, która hamuje procesy utleniania metali podczas kontaktu tlenu z powietrzem w trakcie ogrzewania.
Powstałe w ten sposób tlenki metali utrudniają wypełnienie miejsc łączenia za pomocą roztopionego spoiwa oraz umożliwiają odpowiednie, a także trwałe połączenie powierzchni. Topik podczas ogrzewania ulega rozpuszczeniu. W ten sposób absorbuje tlenki metali, które przeszkadzają w lutowaniu.
Wynika to z tego, iż istnieje możliwość wpłynięcia na topliwość lutu oraz utrudniania wytworzenia odpornej spoiny. Topnik jest preparatem odpowiadającym za usunięcie szkodliwej powłoki, aby łączone powłoki odznaczały się pełną czystością. Ten preparat jest również przydatny, by zapewnić ochronę przez tworzeniem się tlenków podczas pracy z lutownicą.
Warto również nadmienić, iż wykorzystywany podczas lutowania topnik umożliwia również korzystanie z dużego natężenia prądu, a zarazem nie trzeba się martwić o wysokie promieniowanie łuku. Ma to ogromne znaczenie podczas pracy, gdyż staje się ona efektywniejsza oraz co ważne bezpieczniejsza. Oprócz tego topnik zmniejsza tendencję do powstawania odprysków na materiale w trakcie lutowania.
Właśnie dlatego trzeba nim pokrywać dokładnie całe powierzchnie, które są ze sobą połączone. By nie dopuścić do wyschnięcia i ścierania w trakcie pracy, należy topik na łączone części nanieść tuż przed lutowaniem. To wszystko sprawia, że topnik zapewnia dużo większą skuteczność lutowania, tym samym jest niezbędny w trakcie pracy.
Pod względem właściwości najlepszym topikiem lutowniczym jest taki, który ma niższą temperaturę topnienia aniżeli lut, natomiast temperatura parowania powinna być wyższa. Oprócz tego trzeba wziąć pod uwagę także stabilność i dobrej jakości skład chemiczny.
Jeżeli kolejne składniki zostaną wytrącone wraz z podniesieniem się temperatury, istnieje prawdopodobieństwo, że preparat może nie spełniać swojej funkcji. Warto mieć również na uwadze fakt, by topik w mniejszym stopniu przyciągał metal w porównaniu do ciekłego lutu. W przeciwnym przypadku zanieczyści spoinę, ponieważ nie będzie wypierany z lutowanej powierzchni.
W trakcie wykonywania prac nie trzeba stosować topnika do lutowania twardego, zwłaszcza jeżeli prace przeprowadza osoba doświadczona, gdyż w wykorzystywanej cynie jest zawarty topnik, która ma wystarczającą ilość wynoszącą ok. 2-3% masy cyny jest topnikiem. W roli topnika zazwyczaj jest wykorzystywana zwykła kalafonia. Czasami są dostępne luty, które od razu posiadają zintegrowany topik dzięki temu lutowanie i właściwe dozowanie jest dużo łatwiejsze.
Kiedy wykorzystamy topnik do prac, może się okazać, że pozostanie on po zakończeniu lutowania. By je usunąć, należy przed ostygnięciem zanurzyć w ciepłej wodzie, wtedy topnik popęka i złuszczy się. Istnieje możliwość usunięcia topnika za pomocą drucianej szczotki w trakcie namaczania.
Jeśli jednak resztki mają zielony lub czarny osad, to oznacza, że zbyt intensywnie nasyciły się tlenkami. Wtedy konieczne jest użycie kwasu np. solnego, lecz nigdy azotowego, ze względu na to, że reaguje on ze srebrem, który znajduje się w lucie.
Topniki lutownicze korzystnie wpływają na jakość lutowania oraz bezpieczeństwo pracy, gdyż można wykorzystywać duże natężenie prądu bez obaw o wysokie promieniowanie łuku. Z tego względu są one pożądane przez fachowców. Niemniej jednak w przypadku wykorzystywania cyny, topnik nie jest niezbędny, ponieważ posiada już on wystarczającą ilość topnika w swoim składzie, zwłaszcza jeśli prac dokonuje osoba w tym zakresie bardzo doświadczona.